Arıcı (The Beekeeper) Film Çözümlemesi: Göstergeler ve Metaforlar

 

🎬 Film Künyesi 

Orijinal Adı	O Melissokomos (The Beekeeper)
Türkçe Adı	Arıcı
Yapım Yılı	1986
Yönetmen	Theo Angelopoulos
Senaryo	Theo Angelopoulos, Tonino Guerra, Dimitris Nollas
Oyuncular	Marcello Mastroianni (Spiros), Nadia Mourouzi (Kız), Serge Reggiani (Hasta Adam), Jenny Roussea (Anna)
Müzik	Eleni Karaindrou
Görüntü Yönetmeni	Giorgos Arvanitis
Ülke	Yunanistan, Fransa, İtalya
Süre	122 Dakika (2 saat 2 dk)
IMDb Puanı	7.2 (Değişkenlik gösterebilir)

Filmde başrolde eski bir öğretmen olan bir adam vardır. Öğretmenlikten sonra baba mesleği olan arıcılıkla uğraşır. Ailesinden kopuktur. Eşinden ayrı yaşamaktadır ve çocukları ayrı şehirlerdedir. Kızının düğünü için ailesiyle bir araya gelir, çocuklarını görür, eski arkadaşlarıyla bir araya gelir.

En sonunda çocukluğundaki babasının evini ziyaret eder. Bu sıralarda ise arıcılıkla uğraşır ve arı kovanları dolu kamyonetiyle ilerler iken genç bir kız ile karşılaşır. Filmin ileriki dakikalarında beraber gezerler ve adam genç kıza aşık olur. Bir süre sonra ikisi arasındaki kültürel uçurum ortaya çıkar.

Genç kız çağın içerisinde yaşar (kot pantolon, walkman, çevresine kayıtsızlığı, hamburgeri v.s. ile); adam ise geçmişe takılıp kalması ile yaşar. Daha sonra ise kız gider ve adam arı kovanlarını dağıtarak arıları kızdırır ve arıların saldırısıyla kendini ölüme sürükler.

Filmdeki ana öğe başroldeki arıcı olan adamdır. Öğretmenlik mesleğinden sonra baba mesleği olan arıcılık yapmakta ve ailesinden ve arkadaşlarından kopuk geçmişte yaşamaktadır.

Filmdeki yan öğe ise adamın geçmişte kaybolmuşluğudur. Filmin başrolündeki figür olan adam şimdiki zamanı kaçırmakta ve insanlara yetişememektedir. Ailesinden kopuktur, uzaktır, arkadaşlarıyla arası bir hayli soğuktur. Tanıştığı genç kızla bile aynı dönemi yaşayamamaktadır ki filmin sonunda ayrılırlar birbirlerinden.

Filmin genelinde soğuk, sisli ve kasvetli bir atmosfer hakimdir. Bu durum başroldeki figürün ruh halini eksiksiz bir şekilde yansıtmaktadır.

---

B) Gösterge Çözümlemesi

Temel Göstergeler

• Nesne
• İnsan
• Doğa
• Hayvan

Gösteren

• Kamyonet
• Solmuş Yapraklı Ağaç
• Nehir
• İnsan
• Sis
• Arı
• Arı Peteği
• Kraliçe Arı

Gösterilen

• Aileden kopuş
• Ayrılık
• Yalnızlık
• Özlem
• Hasretlik
• Zaman

Bu filmde kullanılan göstergeleri dört grupta inceleyebiliriz.

1. Nesne Göstergesi

Nesne göstergesinde içerisi arı kovanları dolu kamyonet, filmin baş karakterinin yalnızlığına vurgu yapar. Çünkü o ailesinden kopmuştur, öğretmenlik mesleğini artık yapmamaktadır ve eski günlerine duyduğu özlem nedeniyle baba mesleği olan arıcılığa başlamıştır.

2. İnsan Göstergesi

İkinci gösterge olarak insan göstergesi ise filmin baş karakteri yer almaktadır. Ailesinden ayrı tek başına yaşamakta olan bir adam tasvir edilmiştir. Şimdiki zamana karşıt anılarında yaşama isteğiyle dolu, yalnız ve melankolik bir figürdür. Arkadaşlarından uzak kalmıştır ve her şeyi geçmişte bırakmıştır. Bıraktıklarını da geçmişte hala yaşama isteğiyle doludur.

3. Doğa Göstergesi

Üçüncü gösterge olarak doğa ise, başroldeki figürün kızının düğününden sonra ailesinden ayrılıp bir nehirin karşı tarafına geçmesini görmekteyiz. Nehir burada ayrı iki yakayı göstermektedir. Ayrıca yaprakları solmuş ağacın yanında sigara içen başroldeki figür hüznü ve geçmişe özlemini göstermektedir.

Filmin içerisindeki yer yer sahneyi kaplayan sis ise figürün geleceği yaşamamasını yani önünü görememesini göstermektedir. Onu anılarına yani geçmişine itmektedir ve yalnızlığına vurgu yapmaktadır.

4. Hayvan Göstergesi

Dördüncü ve son gösterge olarak hayvan ise, arı ve arı kovanıdır. Başroldeki karakter kovanda kraliçe arıyı seçecek erkek arılardan birine benzetilmiştir. Kraliçe uçmaya başlayınca tüm erkek arılar etrafında dolaşıp kendilerini eş olarak seçtirmeye çalışacaklardır.

Karakterin ayrı olduğu eski eşi ise kraliçe arıya benzetilmiştir. Baş karakter ile diğer arkadaşları zamanında ona aşıklarmış ve o da başroldeki karakteri seçmiş kendisine eş olarak. Ayrıca baş karakterin kızı ve karşılaştığı genç kız da peteğinden kurtulmaya çalışan arılara benzetilmiştir.

C) Dizisel ve Dizimsel Gösterge

Bu başlık altında ikili karşıtlıklar verilmiştir:

• Yalnızlık – Birliktelik
• Ayrılık – Kavuşma
• Geçmiş – Gelecek
• Özlem – Birliktelik
• Ölüm – Yaşam
• Genç – Yaşlı
• Zayıf – Güçlü
• Sevgi – Sevgisizlik

Filmin çözümlenmesinde oluşturulan bu farklılıklar verilmek istenilen mesajın öğelerini ortaya çıkarmaktadır. Verilmek istenilen durum kraliçe arının seçilme serüvenine atıfta bulunularak benzetilmiş ailevisel bir kopuştur.

Başroldeki figürün kızının evlenip yuvadan uçması, kendi ailesinin birbirinden kopuk yaşamı, geçmişe duyduğu özlemle şimdiyi yaşamayı kaçırması gibi bir çok durum verilmek istenmiştir. Başroldeki figürün eski karısının yerine (kraliçe arı) başka birisini araması (genç kız) ve onunla da birlikte olamaması vurgulanmıştır.

Çünkü baş karakter geçmişe takılıp kalmıştır, genç kız ise şimdiyi yaşamaktadır. Bu sebeplerden ötürü adamın yalnızlığı ve özleminin sonucu olarak hayatına son vermesi gösterilmiştir bu filmde.

---

D) Kodlar

Bu filmde ailevi birlikteliğin vurgulanması kültürel bir koddur. Ailenin toplum üzerindeki önemli yapısı, toplumun temel birimi olmasının önemi vurgulanmıştır. Filmde baş karakterin ailesinin parçalanması, buna bağlı olarak oluşan mutsuzluk ve yalnızlık hissi ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca baş karakterin filmin ileriki zamanlarında karşılaştığı genç kız filmin geçtiği dönemin kodlarını vermektedir. Kızın üzerindeki kot pantolonu, elinde dinlediği walkman'i, uçuk yaşamı, çevresine kayıtsızlığı, kolası, hamburgeri ve pop rock ile çağını göstermektedir. Buna ek olarak da baş karakterin hala geçmişte yaşama isteği ile birlikte genç kız ile ters düşmeleri gösterilmektedir.

---

E) Metafor ve Metanomi Kullanımı

Filmin giriş sahnesinde şöyle bir diyalog yer alır;

“Şanslısın. Dinle… Şarkı gibi, değil mi?

— Nedir o?

— Çiftleşmemiş genç arılar… Kraliçe arı olmak isteyen ve balmumundan yapılmış hapishanelerinin kapısını döven bakireler kapıyı kırmaya çalışıyorlar. Fakat diğerleri, nöbetçiler dayanarak çatlakları dolduruyorlar.

— Çıkmalarına neden izin vermiyorlar?

— Çünkü arılar sadece Kraliçe olarak seçtiklerinin çıkmasına izin verirler. Diğerleri ilkinin başına bir şey gelmesi hâli için saklanıyor. Bu arada erkek arılar suya gidecekler. Üzerimizde biriken işlerini yapıyorlar. Onları görebiliyor musun?

— Ne yapıyorlar?

— Kraliçe’yi bekliyorlar. Gelecek erkek arılarla dans ederek göğe yükselecek ve bir tanesini seçecek.

— Bu Kraliçe’nin dansı mı?

— Bu Kraliçe’nin dansı…”

Filmin baş karakteri olan adam ile babası arasında geçen bir diyalogdur. Bu diyalogdaki gibi baş karakter erkek arıların yaptığı gibi kraliçe arıya kur yapmıştır kendisini seçmesi için. Tabi ki o kadını seven diğer arkadaşları gibi. Sonunda karısı olan kadın kendisini seçmiştir ve bir aile kurmuşlardır.

Ardından kızı bir adamla evlenerek bu hikayede bahsedilen bakire dişi arılar gibi peteğini delmiş ve kraliçe arı olmuştur. Ardından da eşinden ayrı olan baş karakter yaşlanmış kraliçesi yerine genç bir kıza aşık olur ve onu yeni kraliçesi yapmak ister. Ama filmin sonunda ayrılırlar. Filmin en büyük metaforu budur.

Baş karakter bir erkek arıya benzetilmiştir. Eşi, kızı ve karşılaştığı genç kız ise peteklerini delen ve kraliçe olan arılara benzetilmiştir. Kovanlardaki arıların oluşturduğu kaos ve kargaşanın içerisinde kayboluyor baş karakter. Aynı kendi hayatının çalkantıları arasında kendini kaybetmiş gibi. Baş karakter için kızı ve birlikte olduğu genç kız peteklerini delip uçtuktan sonra ‘arıcılık’ bitmiş olur. Bu sebeple de kendi hayatına arı kovanları arasında son verir.

Metanomi olarak ise genç kızın walkman'i, üzerindeki kot pantolonu, elinde dinlediği walkman'i, uçuk yaşamı, çevresine kayıtsızlığı, kolası, hamburgeri gibi bir çok şey filmin geçtiği dönemi göstermektedir. Bu nesneler, içecekler ve gıdalar filmin geçtiği zamanda insanların hayatlarına giren şeylerdir ve o dönemi gösteren birer metanomilerdir.

---

F) Sonuç

Sonuç olarak ‘Arıcı’ filminde konu olan temel durum bir insanın içerisinde bulunduğu bunalım ve çıkmazlıktır. Geçmişe ve güzel olan anılara olan bağlılıktan ötürü şimdiyi yaşayamamak, aslında şimdiden hiç bir zevk almamak ve bundan ötürü geçmişte yaşamak ve orada takılıp kalmayı anlatır bize bu film.

Parçalanmış bir aileyi, düzensiz bir hayatı, eski güzel günleri yakalama çabasında ilerleyen bir adamı anlatır. Tekrar büyüdüğü eve gelmek, baba mesleğine dönmek, kirlenmemişi arama içerisinde iken geçen sancılı süreci, karşılaşılan ilginç durumları, arayışı başka birinde bulma çabasını ve bu çabanın sonuçsuz kalmasıyla gelen yok oluşu anlatır.

Filmdeki baş karakter şimdiye yabancı, şimdiden uzak ve tatminsiz son kez bir çaba içerisine girer ve karşılaştığı genç kıza bağlar son umutlarını. Fakat yolları bambaşkadır. Genç kız ileriye yol almakta fakat baş karakterdeki adam anılarına doğru, geçmişe yani kirlenilmemişliğe doğru yol almaktadır.

Sonunda son umut tanelerini de yitirir baş karakter ve kendi hayatına kendi kovanları arasında kendi arılarının saldırısıyla son verdirir.